>Dunyanin benim geldigim kisminda, Turkiye’de, din etnik kimlikle ozdeslesmistir. Yahudiler Musevidir, Ermeniler Hristiyandir, Rumlar Ortodokstur, onun disinda adi Mustafa olup da, dini Musluman disinda baska birsey olan birileri pek cikmaz karismiza. Milli bayramlar disinda, her dinden, her etnik kokenden insanlarin bir arada kutladigi bayramlar yoktur. Zaten sadece Muslumanlarin dini bayramlari resmi tatildir. Museviler, Hristiyanlar, yillik izinlerinden yerler kendi bayramlarini kutlamak icin hep, o yuzden yakin cevremizde farkli dinden birileri yoksa, ruhumuz bile duymaz neler olup bittigini, kimin hangi bayrami oldugunu. Dusunuyorum da, milli bayramlar disinda herkesin kutladigi, geleneksel bir kutlama bulamiyorum gercekten.

Buraya geldigimde de insanlarin etnik kokeni ve dinleri arasinda ayni iliskinin oldugunu varsayarak anlamaya calistim onlari. Kafam surekli karisiyordu, kim Cinli, kim Malay, kim Papuali, kim Javali, kim Sumatrali… Nasil oluyor da Kalimantanli biri Cinli olabiliyor? Cinlilerin hepsi Budist degil miydi, neden bu kadin basini ortuyor? Muslumanlarin hepsini Malay degil mi yani? Bali’liler Hindu mu, ama Hintli degiller ki?.. turunden tonlarca soru ve kafa karisikligi yasamak cok olasi burada. Etnik ve dini cesitlilik cok fazla ve o kadar icice gecmis ki, ben hala cozemedim kimin ne oldugunu. Anladigim tek sey, buradaki insanlarin yasantilarinda bizim kafamizdaki net sinirlarin olmadigi. Her dinin bayrami resmi tatil, durum boyle olunca zaten dogal olarak butun dinlere saygi duyulmus, herkesin inancini ozgurce yasamasina meydan verilmis oluyor. Dunyanin en buyuk Musluman nufusu Endonezya’da deniyor ancak bunun sebebi buranin toplam nufusunun yaklasik 237 milyon olmasindan kaynaklaniyor. Muslumanlarin orani 86%, yani Musluman olmayanlarin orani Turkiye’den fazla, farkli dinden insanlarla karsilasma olasiligi da daha fazla.

Lunar New Year yani Imlek kutlamalari, buranin insanlarini ve birarada saygi ve anlayis cercevesinde nasil yasadiklarini biraz daha anlamama yardimci oldu. Oncelikle Ay yilbasini, ben Cin Yeni Yili olarak biliyordum. Yanlis, ay yilini butun Uzakdogu’lular kutluyor. Kutlamalarin kokeni gercekten de Cin hanedanina uzaniyor ama sanirim Cinlilerle birlikte heryere yayilmis. Yine koken olarak Budist ama her din ve etnik koken tarafindan benimsenmis. Cinliler 1400’lu yillarda baslamislar ulkelerinden cikip Asya’nin farkli yerlerine yerlesmeye. Hem gittikleri yerlerden etkilenmisler, hem de oradakileri etkilemisler. Bazi yerliler, onlarin etkisiyle Budist olmus, bazi Cinliler de cesitli sebeplerle Hristiyan, Musluman, hatta Hindu olmus.

Imlek kutlamalariyla ilgili bazi gelenekleri daha once yazmistim. Bunlarin disinda, en onemli ozelligi ailelerin biraraya gelip atalarini anmalari. Dini ne olursa olsun, koklerini unutmadan, onlara sahip cikarak, bu kutlamayi devam ettirmeleri cok hos. Dinden, etnik kokenden bagimsiz, tam bir festival havasinda gecen ortak bir kutlamanin olmasi toplumu yakinlastirmak, farkliliklari unutmak ve ucurumlari kapatmak icin ne guzel bir firsat.