Somurgeci ve somurge arasinda hersey yasanip bittikten sonra kalan birseyler oluyor. Hamile kalmis tecavuz maduru gibi bir nevi. Endonezya’da gordugum kadariyla bu etki uc alanda olmus; lisan, mutfak ve mimari. Keske egitim, adalet sistemi, sehir planlamasi  gibi konularda olsaymis ama elden ne gelir, somurgecinin kotusu dusmus onlarin sansina.

Almanca yada Hollandaca bilen birinin Endonezyaca ogrenmesi cok kolay. Gramer acisindan zaten pek komplike olmayan lisanlarina, bu yabanci dillerden pek cok kelime sizmis kalmis. Belki de bu kelimeler icin kendi dillerinde bir karsilik yokken, Hollandalilar ile tanistilar ve Ataturk gibi biri cikip dil devrimi yapmadigi icin, oyle de kaldi. Ben bunu gayet normal buluyorum. Ornegin ilk arabayi Hollandalilar buraya getirdiyse, egzozun Endonezyacasi olmamasinin dogal oldugunu dusunuyorum.

Endonezya restoranlarinin cogunda adi kulaga pek bir batili gelen birkac cesit mutlaka olur. Patates kofteleri, poffertjes denen minik pankekler, pannekoeken denen krepler, ekmekler, pastalar da Hollandalilardan miras kalmis.

Bir adet de sentez somurge mutfagi var. Hatta menuleri sadece bu yemeklerden olusan restoranlar var, son derece sik, somurge doneminden cift kuyruklu yemekler sunuyorlar.  Eski guzel gunlerden Hollandalilara kala kala kendi mutfaklarinin sade tatlarina inat baharatli ve baskin lezzetli Endonezya yemekleri, patates kizartmasinin ustune doktukleri fistik sosu ve Endonez gelinlerle damatlar kalmis. Sicak Endonez dokunusu mutfaklarina ve tenlerine hakim solgun renklere biraz renk katmistir eminim.

Hollanda’nin mimari etkisi Endonezya’da alakasiz yerlerde karsisina cikip sasirtiyor insani. Dokuntu, pis kokulu bir kanal kenarinda, rengarenk, ince yuzlu, sivri catili Amsterdam evleriyle karsilasmak mumkun burada.

Hollanda’dan miras kalmis hersey gurur kaynagi Endonezyalilar icin. Tecavuze ugradik ama batili eli degdi gibi bir tutum. Ilginc degil mi? Oysa ki dunyaya tempeh gibi degerli bir besin armagan etmisler, gayrimesru bir patates koftesiyle kiyas bile edilemez besin degeri ve fayda acisindan. Egzotik bitkilerle yaptiklari her derde deva binbir cesit „jamu“lari yani kocakari ilaclari, bitki yaglari, ozel masaj teknikleri insanliga modern tibbin sunamadigi careleri sunuyor. Ama kiymetini bilene….